Een burn-out: het kan iedereen overkomen
Iedereen heeft wel eens te maken met spanning en stress. Bijvoorbeeld bij een verhuizing, als je voor een zieke naaste zorgt of als het werk niet goed gaat. Dat is normaal. Maar soms lukt het niet meer om met de spanning om te gaan. Je wordt steeds moeier, je kunt minder goed overzicht houden en zegt afspraken af. Uiteindelijk kun je zo moe raken dat je een burn-out krijgt.
Wat is een burn-out?
Een burn-out is het gevolg van lange tijd te veel stress hebben. Je voelt je helemaal ‘opgebrand’, zowel in je hoofd als in je lichaam. Je hebt nergens meer zin in, je voelt je somber en hebt moeite met lezen of nadenken. Ook kun je lichamelijke klachten krijgen, zoals hoofdpijn, maagpijn, hoge bloeddruk of duizeligheid. De klachten zijn bij iedereen anders. Als je meerdere klachten langer dan een half jaar hebt, kan een arts spreken van een burn-out.
Waardoor ontstaat een burn-out?
Een burn-out komt niet alleen door werk. Het kan ook komen door moeilijke gebeurtenissen, ziekte, of door eigenschappen van jezelf, zoals perfectionisme of onzekerheid. Als je niet weet hoe je met zulke dingen moet omgaan en er geen hulp bij krijgt, kan je lichaam niet goed herstellen. Dan kun je langzaam een burn-out krijgen, vaak zonder dat je het meteen merkt.
In welke fase zit jij?
De werkgroep burn-out van het NIP heeft een model gemaakt. In dit model staan de verschillende stappen die iemand kan doorlopen voordat er een burn-out ontstaat. Herken jij in welke fase je nu zit? En wat heb jij nodig om niet in de laatste fase te komen, maar juist weer uitgerust te raken?
Misschien hoop je dat je klachten vanzelf weggaan. Helaas is dat vaak niet zo. Vraag om hulp als je er zelf niet uitkomt. Merk je dat een collega vaak moe of gespannen is? Praat erover en bied steun. Voor iemand die zich zo voelt, kan het lastig zijn om klachten te herkennen.
Ervaringen van collega’s
Arfidah Beset
Business Process Engineer Poultry
Inmiddels werkt Arfidah alweer vier jaar bij JBT Marel. Daarvoor werkte ze via detachering. In die periode kreeg ze een burn-out. In dit interview vertelt ze open over hoe dat begon, wat haar heeft geholpen om te herstellen en wat ze nu anders doet in haar werk en privéleven.
Wanneer was het moment dat je dacht: ‘het gaat niet meer’?
“Dat gebeurde bij mijn vorige werkgever, een detacheringsbureau. Ik zei altijd ja op alle opdrachten. Zolang ik maar bezig was, vond ik het goed. Maar vaak kreeg ik werk waar ik mijn energie niet in kwijt kon. Het was onder mijn niveau en ik werd niet genoeg uitgedaagd.
Ik vroeg veel te veel van mijn lichaam en zette altijd door. Steeds vaker werd ik ziek en kreeg ik klachten als migraine, duizeligheid en een ontsteking in mijn evenwichtsorgaan. Mijn man had een training gevolgd over burn-outs en herkende veel eigenschappen in mij. Toch dacht ik niet dat het mij zou overkomen, totdat ik tijdens een wandeling zomaar begon te huilen. Mijn lichaam was gewoon op. Uiteindelijk heb ik mijn leidinggevende gebeld: ik kon echt niet meer.”
Hoe zag je herstelproces eruit?
“Met mijn leidinggevende sprak ik af om vooral te rusten en veel te slapen. Wandelen probeerde ik wel, maar dat hielp niet veel. De Arboarts was een grote steun. Hij zei: ‘Je hebt een burn-out, maar dit wordt een belangrijk leermoment. Je gaat jezelf beter leren kennen.’
Ik ben nieuwe hobby’s gaan proberen, zoals koken, bakken en creatief bezig zijn. Niet alles tegelijk, maar stap voor stap. Ik moest altijd zoveel van mezelf, mijn to-do lijstje was eindeloos. Dus ik ben klein begonnen: iedere dag één taak en niet zoveel moeten. Ook sprak ik met een therapeut van de huisarts en ging ik naar yin yoga lessen. Dat laatste gaf veel rust. Ik leerde mijn lichaam meer te waarderen in plaats van er boos op te zijn. Ik begrijp nu dat mijn lichaam al signalen gaf, maar dat ik daaroverheen ging. Mijn hoofd kan wel vanalles willen, maar als mijn lichaam het niet aankan houdt het op.
Op een gegeven moment ging ik weer aan het werk. Ik besloot van 40 naar 36 uur te gaan om meer balans te vinden. Ik merkte dat ik echt af en toe slaap nodig had om weer energie te krijgen. Na een opdracht die minder goed bij mij paste, kreeg ik de kans om bij JBT Marel te starten, met het idee om daarna vast in dienst te komen. Toen ik mijn oude werkgever officieel verliet, merkte ik dat mijn burn-out echt voorbij was. Het was niet alleen het werk dat me had uitgeput, maar ook de manier waarop mijn vorige werkgever met mij omging. Toen ik me losmaakte van dat bedrijf, voelde ik me bevrijd.”
Wat was voor jou uiteindelijk het meest belangrijk in je herstel?
“Acceptatie. Dat ik mijn grenzen moest erkennen en waarderen wat mijn lichaam allemaal voor me doet. En ik heb geleerd: vecht niet tegen je burn-out. Met de juiste hulp en steun wordt het beter. Je leert jezelf echt kennen en uiteindelijk kom je er sterker uit.”
Welke inzichten heeft deze periode je gebracht?
“Mijn burn-out kwam door mijn vorige werk en werkgever in combinatie met mijn karaktereigenschappen. Niet door privé. Ik twijfelde aan mijn capaciteiten, was perfectionistisch, had faalangst en wilde niemand teleurstellen. Nu weet ik dat mijn mening ertoe doet en dat grenzen stellen heel belangrijk is. Ik merk sneller wanneer ik moe ben en stop dan eerder. Ook heb ik geleerd dat niet alles perfect hoeft. Als je iets op 80% doet, is dat vaak al goed genoeg. Dat besef geeft rust.
Door kleinere stappen te zetten en mezelf vaker uit te spreken, kreeg ik meer zelfvertrouwen. Mijn leidinggevende steunt mij hier gelukkig in. Ik voel me weer gewaardeerd en gezien.”
Wat doe je nu anders in je werk en privéleven?
“Ik ben sterker geworden. Ik durf mijn grenzen aan te geven, kom meer voor mezelf op en laat mijn mening horen. Ook stel ik kleinere doelen en geef ik toe aan rust als mijn lichaam dat nodig heeft. Daarnaast doe ik vaker dingen die mij energie geven, zoals bakken en kleding naaien.”
Welke tip heb je voor collega’s die last hebben van (langdurige) stress en spanning?
“Blijf niet altijd op 110% doorgaan. Zet af en toe een stap terug. Anders voelt 110% op een gegeven moment als 100%, en dat houdt niemand vol. Waardeer je lichaam om wat het wél kan en maak tijd voor jezelf.”
Femke Versluijs
HR Business Partner
Femke werkt sinds juli 2019 bij Marel binnen HR. Eind 2023 kreeg ze een burn-out. In dit interview vertelt ze hoe dit begon, wat haar hielp in het herstel en wat ze nu anders doet in haar werk en privéleven.
Wanneer was het moment dat je dacht: ‘het gaat niet meer’?
“Tijdens een vriendenweekend in november 2023 ging het mis. We zaten met de groep bij elkaar en er werd een nieuwe activiteit aangekondigd. Ik begon te zweten, mijn hart bonsde en alle energie verdween uit mijn lichaam. Ik had geen idee wat er aan de hand was. Later bleek dit een paniekaanval te zijn. Mijn lichaam trok aan de noodrem.
Ik vroeg al een lange tijd veel van mezelf, zowel in werk als privé. Daarnaast was ‘en we gaan weer door’ onbewust een belangrijk levensmotto geworden, waardoor ik weinig heb stilgestaan bij mijn emoties en signalen van mijn lichaam.
Burn-outklachten komen vaak door een combinatie van factoren. Bij mij lag het vooral aan de manier waarop ik met mijn werk en privéleven omging, in combinatie met mijn karaktereigenschappen. Ik heb een groot verantwoordelijkheidsgevoel, stel hoge eisen aan mezelf en vond het moeilijk om nee te zeggen. Eigenschappen waardoor ik mijzelf veel druk heb opgelegd.
Achteraf heb ik veel klachten genegeerd: warmte-aanvallen, pijnlijke gewrichten, spiertrillingen en vermoeidheid. Ik heb een aantal onderzoeken gehad in het ziekenhuis, maar daar kwam niks uit. Ik leek lichamelijk gezond. Niemand koppelde mijn klachten aan stress inclusief ikzelf. Het moment dat mijn lichaam stop zei, kwam in een periode waarin ik meer rust ervaarde. Toen er ruimte ontstond, kwamen de klachten naar boven.”
Hoe zag je herstelproces eruit?
“In de eerste maanden was ik mentaal en fysiek volledig uitgeput en ook op cognitief vlak ervaarde ik klachten. Ik heb een periode gehad waarin ik dacht: hoe komt ik hier ooit uit? Die periode is voor mij ook een belangrijk kantelpunt geweest. Op dat moment ben ik gaan realiseren dat ik vastzat in een vicieuze cirkel van stress, klachten en angst en dat het belangrijk was om deze te gaan doorbreken.
In het begin pakte ik vooral veel rust: ik sliep, deed yoga en ademhalingsoefeningen. Toen ik weer wat meer energie had, ben ik gaan wandelen. Daarnaast heb ik professionele hulp gezocht. Ik heb onder meer begeleiding gehad van een coach via het werk, een haptotherapeut en een psychotherapeut. Ik besefte dat alleen rust niet genoeg was. Het was belangrijk om mijzelf bewust te worden van mijn gedragspatronen en overtuigingen en deze te doorbreken.”
Wat was voor jou uiteindelijk het meest belangrijk in je herstel?
“In het begin van mijn burn-out heb ik heel veel druk gelegd op mijn herstel. Ik wilde zo snel mogelijk herstellen en was op zoek naar de magische oplossing om beter te worden. Dit heeft averechts gewerkt, het gaf juist extra stress.
Naar mate de tijd die vorderde ben ik gaan realiseren dat er geen quick fix is om te herstellen van een burn-out. Het loslaten en accepteren is een belangrijke stap en tegelijkertijd ontzettend lastig. Dit gaat me de ene dag beter af dan de andere.
Ik ben mijn herstel gaan zien als een puzzel. Om te herstellen zijn er verschillende puzzelstukjes nodig. Dat geeft rust. Het hoeft niet allemaal tegelijk. Ook leerde ik het verschil tussen externe en interne stress. Rust nemen haalt misschien de externe druk weg, maar niet de interne. Ook je gedachten, eisen die je aan jezelf stelt en het onderdrukken van emotie zorgen voor stress. Voor mij was het van belang om daarmee aan de slag te gaan.”
Hoe gaat het nu met je?
“Mijn herstel is geen rechte lijn. Ik heb goede en minder goede dagen, maar ik weet nu dat dit erbij hoort. Ik heb veel over mezelf geleerd en kan daar ook dankbaar op terugkijken. Ik werk weer gedeeltelijk, doe leuke dingen in mijn privéleven en vind steeds meer balans. Ik vertrouw erop dat ik volledig herstel en dat ik de vrijheid terugkrijg om niet te hoeven nadenken over de dingen die ik wel en niet doe.”
Wat doe je nu anders in je werk en privéleven?
“Ik ben veel meer bezig met balans en rust. Vroeger propte ik mijn agenda helemaal vol. Nu kies ik bewust wat ik wel en niet doe. Ik sta vaker stil bij mijn gevoel en luister beter naar mijn lichaam. Ook ben ik heel open over mijn situatie naar familie, vrienden en collega’s. Dat zorgt voor begrip. Daarnaast ben ik heel dankbaar voor de steun die ik van hen krijg.
Het heeft mij geholpen om ervaringen van anderen te horen en daarover te lezen. Dat is ook de reden dat ik dit interview heb gegeven. Ik heb tijdens mijn herstelproces veel gehad aan het boek ‘Over de kop’ van Brankele Frank. Zij is neurobioloog en heeft tweemaal een burn-out gehad. In het boek gaat ze op onderzoek uit om te begrijpen wat een burn-out is en deelt ze haar persoonlijke verhaal. Dat gaf veel herkenning. Het is fijn om te weten dat je niet alleen bent.”
Welke tip heb je voor collega’s die last hebben van (langdurige) stress en spanning?
“Het klinkt misschien wat zweverig, maar het is belangrijk om stil te staan bij je gevoel en de signalen die je lichaam geeft. Ik had het zelf te laat door. Als ik beter had geluisterd, had ik het misschien kunnen voorkomen. Vraag op tijd om hulp, want het is niet makkelijk om dit alleen te doen. En dat hoeft ook niet. Als je wacht tot je lichaam aan de noodrem trekt, kan herstel heel lang duren.”
Josien van den Bosch
Supply Chain Planner
Josien werkt al sinds 2011 bij JBT Marel en is moeder van twee kinderen. Tweeënhalf jaar geleden kreeg ze te maken met een burn-out. In dit interview vertelt ze over hoe ze die periode heeft ervaren en welke inzichten het haar heeft gebracht.
Wanneer was het moment dat je dacht: ‘het gaat niet meer’?
“Drie jaar geleden ben ik gescheiden en ben ik in een korte tijd meerdere keren verhuisd. Na de tweede verhuizing, ongeveer 2,5 jaar geleden, was ik helemaal op. Ik was aan het werk en merkte dat ik geen teksten meer kon lezen op mijn scherm. Ik zag de woorden wel, maar ze kwamen niet meer binnen. Mijn hoofd zat vol en mijn ‘computer’ crashte’.
Ik heb mijn manager gebeld en me ziekgemeld. De huisarts zei meteen dat ik een burn-out had. De bedrijfsarts op dat moment zag niet direct de ernst van de klachten in. Aan de buitenkant merkte je het niet aan mij. Ik hoefde bijvoorbeeld niet te huilen als ik erover vertelde en kon gewoon een glimlach opzetten. Pas na een onderzoek via mijn huisarts werd duidelijk hoe ernstig het was.
Jarenlang ben ik altijd maar doorgegaan. Achteraf heb ik meerdere keren gedacht: ik ben overspannen. Zo had ik 3,5 jaar lang gebroken nachten met mijn jongste kind. Het voelde niet goed om me hiervoor ziek te melden, want werk kon er niets aan doen dat ik niet sliep. Ik hield mezelf voor: mijn klachten gaan wel weer over als het rustiger wordt. Maar er gebeurde altijd wel wat. Daarnaast heb ik in mijn werk als Supply Chain Planner veel verantwoordelijkheid, Dat vind ik leuk, maar het is ook druk en afwisselend. We hebben veel contact met collega’s van verschillende afdelingen en leveranciers. We moeten veel ballen hoog zien te houden en prioriteiten bepalen. Op een gegeven moment werd het gewoon te veel en stopte mijn hoofd ermee.”
Hoe zag je herstelproces eruit?
“Ik heb samen met de huisarts een plan gemaakt. Daarbij moest ik eerst opschrijven wat er de afgelopen jaren was gebeurd en waardoor ik in deze situatie was gekomen. Het is een puzzel die je voor jezelf moet leggen en ondertussen moet je leren om de situatie te accepteren. Dat was moeilijk en kostte tijd om te verwerken. Toen de therapie begon, werd het eigenlijk nog zwaarder en ik bereikte mijn dieptepunt. Maar vanuit daar kon ik weer opbouwen.
We hadden afgesproken dat ik een paar uur vanuit huis zou blijven werken, maar dat was geen succes. Ik wilde niet alleen thuis zitten. Werk en collega’s waren juist een fijne afleiding. Mijn manager vond het goed dat ik weer een paar uur per week naar kantoor wilde komen. In de kantoortuin had ik alleen veel last van geluid en prikkels. Ik werd snel moe, duizelig en kon niet lang met iemand praten. Uiteindelijk maakten we afspraken, zoals: op dinsdag en donderdag is dit rustige bureau voor Josien. Mijn collega’s hadden hier gelukkig begrip voor. Het is moeilijk om je in te leven in iemand die een burn-out heeft, want je ziet het niet aan de buitenkant. Het was fijn dat we hier wel open over konden praten. Ik heb veel steun van collega’s gehad.
In totaal heb ik veertien maanden gedaan over mijn herstel. Ik heb mijn uren stap voor stap opgebouwd. JBT Marel heeft me hier echt in gesteund en goed gekeken naar wat ik op ieder moment nodig had. Daar ben ik heel dankbaar voor.”
Wat was voor jou het meest belangrijk in je herstel?
“Dat ik mijn vaste patronen kon doorbreken en echt dingen anders ben gaan doen. Ik moest uit mijn comfortzone stappen, want die patronen hebben me gebracht tot een burn-out. Ik vond het bijvoorbeeld moeilijk om mijn grenzen aan te geven en mijn lat wat lager te leggen. Door dit met mijn JBT Marel coach en manager te bespreken en te oefenen met rollenspellen, lukt het mij nu beter om hiermee om te gaan.”
Welke inzichten heeft het je gebracht?
“Verandering begint bij jezelf. Het is belangrijk om te weten wat tot je burn-out heeft geleid om vanuit daar de vaste patronen te kunnen doorbreken. Voor mij was dat bijvoorbeeld het aangeven van mijn grenzen. Zo werden er soms overleggen van een uur ingepland, maar dat kon ik niet volhouden. Dat vond ik moeilijk om aan te geven, maar ik deed het toch omdat het me uiteindelijk wel zou helpen. De eerste keer is het lastig, maar na vijf keer merk je “dit helpt me” en wordt het wat gemakkelijker.
Ook ben ik niet bang om hulp te vragen. Ik was beter gemeld, maar voelde zelf dat ik er nog niet was. Daarom heb ik HR om hulp gevraagd. Zij adviseerden mij een re-integratiecoach van MEPD. Met deze coach heb ik gericht besproken welke situaties ik lastig vond op mijn werk en hoe ik die kon aanpakken. Daar heb ik veel aan gehad.”
Hoe gaat het nu met je?
“Ik ben nu ongeveer anderhalf jaar beter gemeld, maar ik merk dat een burn-out nooit helemaal weggaat. De pieken en dalen zijn er nog steeds, alleen zit er nu meer tijd tussen. Eens in de twee maanden heb ik nog een moment waarop ik denk: ik trek het even niet, het wordt me te veel. Het verschil is dat ik nu beter weet waar het door komt en wat ik kan doen. Ik leg het puzzeltje sneller. En ik weet heel duidelijk van mezelf: ik ga niet meer terug naar hoe het was. Tijdens mijn herstel vond ik het lastig accepteren als het even minder ging. Nu weet ik welke acties ik moet ondernemen zodat het weer sneller wegzakt en je weer in de goede flow komt.”
Wat doe je nu anders in je werk en privéleven wat het verschil maakt?
“Ik heb geleerd om beter mijn grenzen aan te voelen. Ik merk signalen van stress nu eerder: een hoge ademhaling, duizeligheid en onrust in mijn hoofd. Dan weet ik dat ik moet opletten en rust moet inbouwen. Als ik iets niet prettig vind, neem ik dat serieus en geef ik mijn grenzen aan. Dat vind ik nog steeds lastig, maar door te oefenen wordt het steeds makkelijker.
Ook in mijn privéleven doe ik dingen anders. Als iemand mij iets vraagt, zeg ik niet meteen ja, maar: ‘Ik denk er even over na.’ Dat geeft ruimte om te bedenken of ik het echt wil, want ook leuke dingen kunnen te veel zijn. Als ik weet dat er een drukke periode komt, zorg ik dat mijn agenda daarna leeg blijft. Ik laat meer ruimte voor spontane dingen en leg niet alles meer vast. Dat geeft rust. Ook weet ik beter wat helpt om rust te pakken zoals muziek luisteren of een stuk wandelen om even mijn hoofd leeg te maken.”
Welke tip heb je voor collega’s die last hebben van (langdurige) stress en spanning?
“Durf de confrontatie aan te gaan, vooral met jezelf, en neem het niet mee naar huis. In het begin is dat misschien spannend, maar het wordt makkelijker en zal je alleen maar helpen. Doordat ik het ben gaan oefenen, is de drempel voor mij nu lager geworden. Dit kan al iets simpels zijn als van werkplek wisselen als deze te druk is. Het makkelijkste is om gewoon te blijven zitten en te denken “het gaat wel over, nog een paar uur te gaan”, maar sta eens op en ga een andere plek proberen. Dan doorbreek je het patroon. Of neem die ene collega even apart voor een gesprek en ga de confrontatie aan. Anders neem je het gevoel mee naar huis.
En zoek op tijd hulp! Als je leidinggevende niets voor je kan betekenen, ga dan naar de huisarts, de bedrijfsarts of HR. Zij kunnen je ook helpen om ermee om te gaan.”
Martin Papjes
Mechanical Engineer
Wanneer was het moment dat je dacht: ‘Ik heb een burn-out’?
“Ik liep al enkele jaren met vage klachten, had last van vermoeidheid en het ging steeds slechter. Ik heb mezelf meerdere keren medisch laten nakijken, maar er kwam niets uit. Toen ben ik zelf op onderzoek uitgegaan en kwam ik erachter dat ik bijna alle symptomen van een burn-out kon aanvinken. Mijn huisarts bevestigde de diagnose. Dit voelde echt als falen. Alsof ik niet genoeg had doorgezet om door de slechte periode heen te komen. Ik dacht dat het wel weer vanzelf over zou gaan. Mijn motto was ook ‘opgeven is geen optie’. Mijn direct omgeving had het wel langzaam zien aankomen en ze waren heel begripvol. Ook JBT Marel en de arboarts hebben het direct goed opgepakt en mij de tijd en ruimte gegeven om langzaam te herstellen.”
Wat is de oorzaak geweest?
“Het overlijden van mijn oom uit Canada begin 2021 is de druppel geweest voor mij. De uitvaart op afstand regelen (in Covid tijd) en daarnaast ook stressvolle ziekenhuisopnames van familie, hebben emotioneel veel met mij gedaan. Alle symptomen die ik al had gingen hierna alleen maar verder de verkeerde kant op.”
Kun je een voorbeeld geven van een belangrijk omslagpunt?
“Ik was al langer vermoeid en kon moeilijk rust vinden. Ik sportte nog wel, maar putte mezelf hiermee alleen maar verder uit. Ook haalde ik geen voldoening meer uit de dingen die ik normaal gesproken leuk vond. Ik zei weleens dat mijn batterij vervangen moest worden. Ik raakte langzaam steeds meer overbelast, even ‘bijslapen’ lukt niet en ik moest meer energie (die ik niet had) in dagelijkse dingen steken. Zo werkte ik thuis tot ’s avonds laat door om gemaakte afspraken na te kunnen komen. Dan pak je niet genoeg rust. Daarnaast ben ik vrij perfectionistisch en dat maakt de kans op een burn-out alleen maar groter.”
Wat heb je gedaan om te herstellen?
“Ik heb voldoende rust genomen en regelmatig dingen gedaan waar ik wel energie uit haal. De donkere, regenachtige wintermaanden vond ik erg zwaar, maar ik ben blijven schaatsen en mountainbiken. Op drie versnellingen lager dan normaal, maar toch. Ik moest weer gaan ervaren hoe gezellig de ijsbaan is en hoe mooi het bos is, in plaats van letten op mijn prestatie in snelheid en tijd(en). Na enkele maanden ben ik een perfectionisme training gestart. Dit was erg confronterend en heeft me veel inzichten gegeven. Met name om de vroegtijdige signalen te herkennen en te voorkomen dat ik weer de verkeerde kant op ga.”
Wat werkte goed voor jou? Wat niet?
“Het afronden van langlopende taken, het afstoten van bepaalde werkzaamheden en een langere tijd niet hoeven presteren, gaven mij de kans om langzaam te herstellen. Daarbij vond ik het prettig om gedeeltelijk terug te keren naar kantoor en niet fulltime thuis te zitten. Ook beviel relaxen met ontspannen muziek en/of lichte meditatie me erg goed. Als er te veel op je af komt en dit te lang blijft hangen, moet je keuzes maken. Je moet niet proberen om alle ballen in de lucht te houden. Beter enkele dingen goed afmaken, dan veel dingen half doen.”
Hoe gaat het nu met je?
“Sinds begin december 2022 ben ik weer fulltime aan het werk en draai ik mee in de dagelijkse gang van zaken. Maar wat betreft mijn energie ben ik er zeker nog niet. Dat duurt wel langer. Ik moet rust nemen als mijn lichaam hierom vraagt en mijn energie doseren. Ik kan dus nog niet overal aan meedoen, moet op tijd rust pakken en rustig aan doen met sporten.”
Hoe heb je de afgelopen periode ervaren? Welke inzichten heeft het je gebracht?
“Ik wist niet dat je zoveel lichamelijke klachten hebt in de aanloop naar een burn-out. Het herstel gaat ook veel langzamer dan je denkt. Hoe langer jij jezelf hebt uitgeput, hoe langer het herstel duurt.”
Wat doe je nu anders in je werk en privéleven wat het verschil maakt?
“Ik focus me nu op een paar dingen en niet alles tegelijk. Wat moet nu en wat kan later? Het is belangrijk dat je dit leert aanvoelen en aangeeft als het even niet kan. Ik luister naar mijn lichaam, neem gas terug als dit nodig is en pak meer rustmomenten. Om dit vol te houden is het belangrijk dat je de signalen herkent en op tijd om hulp vraagt, zodat je niet terugvalt in oude gewoontes. In de schaatsport is er een uitspraak: ‘Winnaars winnen door een goede balans en voldoende rust’. Altijd maar hard werken, geeft niet altijd het beste resultaat!”
Wat zou je zeggen tegen collega’s die nu last hebben van (langdurige) stress en spanning?
“Doseer je energie, pak op tijd je rust en zoek regelmatig leuke ontspanning. Let daarnaast op de opbouw van lichamelijke klachten en bekijk eens de symptomen van een burn-out. Hoeveel kan jij aanvinken? Ik wens echt niemand zo’n periode toe, dus leer de signalen herkennen en werk aan je mentale en lichamelijk fitheid. Voorkomen is beter dan genezen.”